Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Bożena Żywioł.

Sędziowie SSO Kazimierz Cieślikowski

SSO Agata Gawron-Sambura (spr.)

Protokolant Katarzyna Kajda

po rozpoznaniu w dniu 24 marca 2015 r.

przy udziale przedstawiciela Urzędu Celnego w R. Komisarza celnego Jarosława Jungi

sprawy K. J. (J.) zd. B.,

córki J. i E.,

ur. (...) w D.,

oskarżonej z art. 65§1 i 4 kks w zw. z art. 6§2 kks

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 3 października 2014 r. sygnatura akt III W 133/13

na mocy art. 437 kpk, art. 439 § 1 pkt 9 kpk, art. 632 pkt 2 kpk, art. 113 § 1 kks

uchyla zaskarżony wyrok i na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 kpk w zw. z art. 113 § 1 kks w zw. z art. 51 § 1 i 2 kks umarza postępowanie wobec oskarżonej K. J. o zarzucany jej czyn opisany w części wstępnej wyroku, zaś kosztami procesu obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 1081/14

UZASADNIENIE

Od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 3 października 2014r., sygn. akt III W 133/13 apelację na niekorzyść oskarżonej K. J. wywiódł Urząd Celny w R., który zaskarżając wyrok w całości na jej niekorzyść zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść orzeczenia, z uwagi na błędne przyjęcie, że oskarżona popełniła czyn w warunkach usprawiedliwionej nieświadomości jego karalności i dlatego jej zachowanie nie wyczerpuje znamion czynu zabronionego z art. 65§ 1 i 4 k.k.s.

Podnosząc powyższy zarzut apelujący wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Wywiedziona apelacja okazała się skuteczna o tyle, że w wyniku jej rozpoznania Sąd Okręgowy stwierdził wystąpienie bezwzględnej przyczyny odwoławczej wskazanej w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w postaci przedawnienia karalności wykroczenia skarbowego zarzucanego oskarżonej K. J., co skutkować musiało uchyleniem zaskarżonego wyroku, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, i umorzeniem postępowania w niniejszej sprawie.

Wymieniony art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. wskazuje jako bezwzględną przyczynę odwoławczą wystąpienie okoliczności wyłączającej postępowanie m.in. w myśl art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., który to przepis jako ujemną przesłankę procesową przyjmuje upływ terminu przedawnienia karalności.

Z kolei zgodnie z art. 51 § 1 i 2 k.k.s. przedawnienie karalności wykroczenia skarbowego następuje z upływem roku od czasu jego popełnienia, a jeżeli w tym czasie wszczęto postępowanie, z upływem 2 lat. Nadto trzeba zwrócić uwagę, że bieg terminu przedawnienia karalności wykroczenia skarbowego polegającego na uszczupleniu należności publicznoprawnej, a więc takiego jak w analizowanej sprawie, rozpoczyna się nie od czasu jego popełnienia, ale z końcem roku, w którym upłynął termin płatności tej należności.

W rozpatrywanej sprawie stan niezgodnego z prawem zachowania oskarżonej ustał najpóźniej do dnia 25 grudnia 2011 r. ( płatność podatku za ostatni wyszczególniony przez finansowy organ dochodzenia miesiąc listopad 2011 r.) jako że zarzucone oskarżonej zachowanie miało mieć miejsce w okresie od 03 sierpnia 2009r. do 18 listopada 2011r. Wobec powyższego termin przedawnienia rozpoczął swój bieg z końcem roku, w którym upłynął termin płatności należnego podatku, a więc z dniem 31 grudnia 2011r., zaś karalność tego czynu, zgodnie z art. 51 § 1 k.k.s., ustałaby z dniem 31 grudnia 2012 r., niemniej wobec wszczęcia postępowania przeciwko oskarżonej przed upływem roku od rozpoczęcia biegu tak ustalonego terminu przedawnienia karalności wykroczenia skarbowego, jego karalność ustała z upływem 2 lat od zakończenia okresu rocznego przewidzianego w art. 51 § 1 k.k.s., w konsekwencji, okres przedawnienia karalności przypisanego oskarżonej K. J. wykroczenia skarbowego upłynął po 3 latach, wraz z końcem grudnia 2014 r. ( w dniu 31 grudnia 2014 r.).

Sąd Rejonowy w Gliwicach zaskarżony wyrok wydał w dniu 3 października 2014r., a zatem przed upływem przedawnienia karalności. Skoro jednak stanowiące negatywną przesłankę procesową przedawnienie karalności podlega badaniu przez sąd odwoławczy niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów, jako że jej nieuwzględnienie powoduje wystąpienie uchybienia należącego do bezwzględnych przyczyn odwoławczych - art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k., to sąd odwoławczy orzekając w dniu 31 marca 2015 r. był zobowiązany je uwzględnić i zapadły wyrok uchylić, zaś postępowanie karne wobec K. J. o czyn zarzucany jej w części wstępnej wyroku umorzyć wobec przedawnienia karalności tego wykroczenia skarbowego.

Postępowanie należy bowiem umorzyć w sytuacji, gdy nastąpiło przedawnienie karalności, ale tylko wtedy, gdy nie ma od razu podstaw do uniewinnienia oskarżonego z braku czynu lub braku znamion czynu jako wykroczenia (przestępstwa) albo braku winy. Umorzenie z racji przedawnienia wchodzi też zawsze w rachubę, gdyby kwestie istnienia czynu, jego znamion i odpowiedzialności wymagały dalszego dowodzenia, gdyż postępowaniu w tej materii stoi już na przeszkodzie przedawnienie karalności (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2002 r., IV KKN 264/99, LEX nr 54407).

Sąd Okręgowy miał więc w polu widzenia możliwość wydania w postępowaniu odwoławczym orzeczenia najkorzystniejszego dla oskarżonej K. J., to jest utrzymanie w mocy orzeczenia o jej uniewinnieniu. Doszedł jednak do przekonania o niezasadności takiej oceny dowodów zaprezentowanej przez sąd meriti, która jawi się jako co najmniej przedwczesna. Nie sposób było bowiem nie zgodzić się z zarzutem, że u podłoża ustalonych przez sąd I instancji przesłanek, które zdecydowały o uniewinnieniu oskarżonej, legły okoliczności i oceny przyjęte, albo bez wyjaśnienia ważnych aspektów sprawy, albo z pominięciem wszystkich przeprowadzonych dowodów. Taki zaś sposób dokonywania ustaleń faktycznych, który pozostawia poza sferą rozważań niektóre istotne dowody i okoliczności z nich wynikające, a z innych nie wyciąga oczywistych wniosków, jest przejawem dowolnej, a nie swobodnej, oceny materiału dowodowego i stanowi naruszenie prawa procesowego.

Zgodzić się bowiem należy z oskarżycielem, że ustalony przez Sąd Rejonowy w Gliwicach stan faktyczny pomija istotne informacje płynące z portalu (...), z których jednoznacznie wynika, że oskarżona K. J. do sprzedaży oferowała melasy smakowe beztytoniowe do fajek i szisz (...) o różnych smakach i cenach, przy pomocy konta : (...) podając jednocześnie swój adres mailowy oraz swój numer telefonu. Treść rzeczonych anonsów bezspornie wskazuje, że oskarżona proponowała i sprzedawała wzmiankowany towar jako tytoń do fajek wodnych, a nie jako produkt do kominków służących do aromatyzowania pomieszczeń. W tej sytuacji wywody sądu I instancji odnośnie braku po stronie oskarżonej świadomości karalności popełnionego czynu, wobec nieodniesienia się do wspomnianych informacji wynikających z portalu (...), które stanowisku oskarżonej wyraźnie przeczyły, uznać trzeba, jeśli nie za błędne, to co najmniej za przedwczesne.

Weryfikacja tej hipotezy wymagałaby dalszego prowadzenia postępowania dowodowego, w tym w celu ustalenia, jaki był udział oskarżonej w zamieszczaniu informacji na portalu (...) i dlaczego jest w nich mowa o potrzebie zakupienia fajki wodnej, skoro wedle stanowczych twierdzeń oskarżonej melasa miała być wykorzystywana wyłącznie do aromatyzowania pomieszczeń.

W toku całego postępowania Sąd I instancji nie zadał sobie również trudu, by wyjaśnić czy oferowana przez oskarżoną melasa spełniała wszystkie konieczne kryteria określone w art. 98 ust. 8 ustawy o podatku akcyzowym, aby mogła zostać potraktowana jako tytoń do palenia. Uznanie danej substancji za wyrób akcyzowy wymaga bowiem kumulatywnego spełnienia trzech przesłanek, z czego pierwsza dotyczy sposobu jej powstania, druga postaci, trzecia zaś możliwości dalszego palenia bez dalszego przetwarzania. Tymczasem sąd meriti nie ustalił w żadnej mierze, że ów produkt został w jakikolwiek sposób podzielony, choć aby uznać go za tytoń do palenia, musi być on pocięty lub inaczej podzielony (a więc może być np. ręcznie szarpany), a następnie skręcony lub sprasowany w postaci bloków, przy czym niezależnie od postaci finalnej, musi nadawać się do palenia bez konieczności jego dalszego przetwarzania przemysłowego (por. Komentarz do art. 5 dyrektywy Rady 2011/64/UE w sprawie struktury oraz stawek akcyzy stosowanych do wyrobów tytoniowych (w:) K. Lasiński-Sulecki (red.), Z. Liptak, I. Mirek, W. Morawski, G. Musolf, T. Oczkowski, A. Orłowska, P. Pietrasz, W. Pławiak, P. Stanisławiszyn, Akcyza w prawie Unii Europejskiej. Komentarz, opubl. LEX 2014). Takich ustaleń w niniejszej sprawie niestety zabrakło.

Uzupełnianie zaś postępowania, w tym także w kierunku wskazywanym w środku odwoławczym nie jest natomiast już możliwe, a to z uwagi na wspomnianą okoliczność wyłączającą dalsze prowadzenie postępowania.

W orzecznictwie przyjmuje się bowiem trafnie, że w takim wypadku, przy apelacji wniesionej na niekorzyść oskarżonego, której kierunku nie można już zmienić, co dotyczy niniejszej sprawy, gdyż zapadł w niej wyrok uniewinniający, postępowanie apelacyjne podlega umorzeniu (uchwała SN z 12 lutego 1992 r., I KZP 40/91, OSNKW 1992, z. 5-6, poz. 31, oraz postanowienie SN z 18 listopada 1999 r., IV KKN 332/99 - niepubl.).

Z tych względów rozpoznanie apelacji skutkowało koniecznością uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania o ten czyn, stosownie do treści przywołanych przepisów, z powodu przedawnienia orzekania, którego karalność przedawniła się w dniu 31 grudnia 2014r. Umorzenie postępowania w stosunku do K. J. na podstawie art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. w zw. z art. 113§ 1 k.k.s. i art. 51§ 1 i 2 k.k.s., implikuje też obciążenie kosztami całego jego procesu Skarbu Państwa - art. 632 pkt 2 k.p.k.